Janusz Wojciechowski, Komisarz UE ds. rolnictwa udzielił odpowiedzi Stanisławowi Kacperczykowi, Prezesowi PZPRZ na pisma Związku, kierowane w sprawie możliwości zastosowania w Polsce herbicydów w kontekście zazielenienia roślinami strączkowymi. Poniżej pełna treść tej odpowiedzi:
Szanowny Panie!
Dziękuję za Pańskie pismo z dnia 21 kwietnia 2020 r., przesłane ponownie w dniu 28 stycznia 2022 r., w którym zwraca się Pan o stałe lub tymczasowe odstępstwa od przepisów dotyczących obowiązkowego zazieleniania, w szczególności tych, które zakazują stosowania środków ochrony roślin na obszarach proekologicznych. Konkretnie zwraca się Pan o możliwość zastosowania w Polsce herbicydów w kontekście zazielenienia roślinami strączkowymi. Pragnę przypomnieć, że obszary proekologiczne mają za zadanie „ochronić i zwiększyć różnorodność biologiczną w gospodarstwach”, jak określono w motywie 44 rozporządzenia (UE) nr 1307/20131.
W kontekście opublikowanego w marcu 2017 r. sprawozdania Komisji w sprawie wdrażania obowiązku w zakresie obszarów proekologicznych stało się jasne, że korzyści dla środowiska związane z różnymi obszarami proekologicznymi zależą w dużym stopniu od sposobu zarządzania takimi obszarami lub cechami. Podkreślono przy tym znaczenie nieintensywnych sposobów zarządzania obszarami proekologicznymi (takich jak niestosowanie środków ochrony roślin). Zakaz stosowania pestycydów na obszarach proekologicznych jest zatem koniecznym i znaczącym krokiem mającym na celu zwiększenie wpływu tego środka na różnorodność biologiczną zgodnie z wyżej wymienionym celem dotyczącym obszarów proekologicznych.
Jednak ze względu na wyjątkowe okoliczności wynikające z rosyjskiej agresji na Ukrainę, aby złagodzić napięcia rynkowe Komisja przyjęła środki nadzwyczajne mające na celu stabilizację unijnych rynków rolnych w 2022 r. oraz zwiększenie potencjału produkcyjnego w UE. Komisja zezwoliła państwom członkowskim na odstępstwo od niektórych obowiązków w zakresie zazieleniania. Stosowna decyzja została przyjęta w dniu 23 marca 2022 r. i zezwala państwom członkowskim na podjęcie decyzji o uprawie gruntów ugorowanych zgłoszonych jako obszary proekologiczne w ramach obecnego systemu zazieleniania.
Decyzja wykonawcza UE nie nakazuje prowadzenia określonych upraw, w związku z czym każda roślina przeznaczona na żywność lub paszę może być uprawiana na gruntach ugorowanych, jeżeli tak postanowią państwa członkowskie. Istniejący zakaz stosowania środków ochrony roślin może zostać zniesiony przez państwa członkowskie, a zatem pestycydy mogą być stosowane. Odstępstwo to będzie podlegało nadzorowi państw członkowskich i będzie stosowane tymczasowo, w 2022 r.
Komisja uznaje ponadto znaczenie zwiększenia w UE produkcji białek roślinnych, tak aby zmniejszyć uzależnienie od importu. Uwzględniono to również w komunikacie w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i zwiększenia odporności systemów żywnościowych, który został przyjęty w dniu 23 marca 2022 r. W skróconej ocenie planów strategicznych WPR państw członkowskich Komisja zwróci szczególną uwagę na rośliny wysokobiałkowe, a także dokona przeglądu polityki określonej w sprawozdaniu z 2018 r. w sprawie rozwoju produkcji białek roślinnych w Unii Europejskiej.
Z poważaniem
Janusz Wojciechowski, Komisarz UE ds. rolnictwa